Word je soms al nerveus op het moment waarop je ’s ochtends naar je werk vertrekt? Ben je zeer regelmatig bang voor het oordeel van je baas of collega’s? Of heb je vaak schrik om fouten te maken in je job?

Dan heb je last van faalangst op het werk.

Een gezonde portie stress helpt ons om ons te focussen op moeilijkere opdrachten, maar als deze gezonde stress omslaat in ongezonde angsten, die een verlammend en uitputtend effect op je hebben, dan is dat natuurlijk niet oké. Overdreven faalangst zorgt voor fysieke en mentale uitputting, wat vaak veel stress maar ook soms een burn-out tot gevolg heeft.

Wat is faalangst?

Faalangst is een angst die ontstaat wanneer je bang bent om een fout te maken of iets niet te zullen kunnen. Niet zelden ontstaat faalangst reeds in de kindertijd. Dat kan te maken hebben met bepaalde negatieve ervaringen, zoals pestgedrag op school, maar eveneens met de druk die de omgeving van het kind (waaronder onbewust vaak ook ouders en leerkrachten) hem/haar oplegt. Een kind dat de boodschap krijgt dat het steeds zeer goede prestaties moet neerzetten, of dat te weinig de kans krijgt om “vrij” te spelen, groeit niet zelden op tot een onzekere volwassene die in veel situaties twijfelt aan zichzelf en soms overdreven inspanningen levert om anderen tevreden te stellen. De achterliggende overtuiging die dit gedrag aanstuurt is: “pas als anderen tevreden zijn over mij, mag ik ook tevreden zijn over mezelf.” Hierdoor wordt deze persoon niet alleen erg kwetsbaar voor de goed- of afkeuring van anderen. Hij/zij gaat hierdoor ook makkelijk over zijn/haar grenzen in contact met andere mensen.

Het is niet onlogisch dat faalangst zich soms het meest manifesteert op de werkvloer. Het is de plaats bij uitstek waar mensen het gevoel hebben dat ze moeten presteren en zichzelf bewijzen. Buiten de druk die de werkgever hen oplegt is er ook nog eens de druk die ze zichzelf opleggen. Op die manier ontstaat een overdreven vorm van perfectionisme.

Wat zijn de kenmerken van een overdreven faalangst of bevestigingsdrang?

Het kernwoord binnen een overdreven perfectionisme is “MOETEN”. Het is als het ware het stemmetje van onze interne criticus dat ons onbewust constant influistert wat we nog allemaal “moeten” doen voordat we tevreden mogen zijn over onszelf. Bij een ongezonde vorm van perfectionisme, die dus ontstaat vanuit faalangst, zwijgt dit stemmetje quasi nooit en hierdoor kan de persoon in kwestie nog maar zelden tot rust komen.

Het belemmerende gedragspatroon dat zich op deze manier manifesteert heeft 10 kenmerken (klik voor meer info over deze kenmerken) die bijna allemaal zeer positief zijn, behalve als je erin overdrijft: (dwangmatig) voor anderen zorgen (en jezelf of je eigen noden teveel wegcijferen), de lat hoog leggen voor jezelf (en vaak onbewust ook voor anderen), een laag zelfbeeld (door jezelf constant te vergelijken met anderen), de angst om fouten te maken (en vaak ook nog andere angsten), veel nadenken (wat kan uitmonden in gepieker), controledrang, uitstelgedrag (liever niet starten dan te moeten falen), een (te) sterk verantwoordelijkheidsgevoel, moeilijk kunnen kiezen of beslissen, doorgaan en niet opgeven (tot je erbij neervalt)…

Dit levenspatroon, want dat is het wel degelijk, is een onbewust proces dat we ook via onze onbewuste geest moeten trachten te veranderen. Als je hier heel erg mee worstelt, adviseer ik jou om ons te consulteren voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek. Een coachingtraject is dan wellicht aangewezen.

Er zijn echter ook enkele tips die jou alvast op weg kunnen helpen naar minder faalangst en meer rust & (zelf)vertrouwen op de werkvloer:

1) Doe wat jou gelukkig maakt.

Als je professioneel de dingen kan doen die jou plezier en geluk brengen, dan zijn dat ongetwijfeld ook de zaken waar je reeds goed in bent. Verschillende studies hebben deze link reeds aangetoond. Kunnen doen wat je graag - en goed - doet geeft uiteraard ook zelfvertrouwen. Het kan jou de nodige energie en innerlijke kracht geven om ook de taken die nog onbekend terrein zijn, of die jou nog onzeker maken, aan te pakken. Deze tip lijkt wellicht een evidentie, maar via mijn loopbaanbegeleidingstrajecten stel ik keer op keer weer vast hoeveel mensen binnen een job of werkomgeving werken die hen niet (of te weinig) gelukkig maakt.

2) Kom tot actie

Hoe meer je ergens over twijfelt of nadenkt, hoe onzekerder je vaak wordt. Angst voedt zichzelf en leidt algauw tot meer angst als je niet tijdig in actie komt. Door een stap in de uitvoering te zetten, zorg je ervoor dat je minder gespannen bent en minder last hebt van faalangst.

Probeer eens om je kritische gedachten even on hold te zetten en gewoon iets, hoe klein ook, te “doen”. Splits je doelen op in kleinere stappen en zet gewoon die eerste stap. Wedden dat dit goed zal verlopen en dat het je vertrouwen zal geven om de tweede stap te zetten?

3) Breng je lichaam tot rust

Lichaam en geest zijn onlosmakelijk verbonden met elkaar. Onze hersenen staan via 2 hoofdzenuwen (de vagus nervus) in contact met ons hart en onze longen. Door onze ademhaling bewust te vertragen en langer uit te ademen dan in te ademen kunnen we onze hartslag laten dalen en ons zenuwstelsel aanmanen tot rust. Dit is ook het principe waar hartcoherentie op gebaseerd is.

Ademhalingsoefeningen, ontspanningstechnieken en yoga kunnen jou helpen om fysiek tot rust te komen. Het goede nieuws is dat je hier dagelijks maar een paar minuten tijd hoeft in te stoppen om een verschil te merken. Fysieke rust zorgt op zijn beurt voor mentale rust. Ook jouw faalangst (en eventuele andere angsten) zullen hierdoor in kracht afnemen.

4) Daag je negatieve gedachten uit

Wanneer je spanning of faalangst ervaart op de werkvloer, komt dit vrijwel nooit door de gebeurtenissen zelf maar door de gedachten die je tijdens deze gebeurtenissen hebt. Door na te gaan waarom je deze gedachten hebt, kan je langzaam maar zeker controle krijgen over je faalangst.

Cognitieve gedragstherapie is gestoeld op het principe dat onze gedachten zelden stroken met de waarheid. Door bepaalde negatieve gedachten die je hebt over jezelf, je omgeving of een situatie in vraag te stellen, zal je algauw merken dat je geen enkel bewijs hebt dat deze gedachten juist zijn. En eigenlijk doet het er ook niet toe of een gedachte waar is of niet.

Belangrijker is dat je jezelf de vraag stelt of die gedachte “helpend” is? M.a.w. brengt deze gedachte je dichter bij het realiseren van je doel(en)? Als het antwoord “neen” is, dan zal je merken dat je deze gedachte veel makkelijker kan laten voor wat ze is: gewoon een gedachte.

5) Focus je op wat er wel goed gaat.

Datgene waarop we ons focussen wordt groter. Als we ons dus richten op alle dingen die (nog) niet lopen zoals we het zouden willen of op wat er in de toekomst allemaal zou kunnen misgaan, dan creëren we onbewust een soort tunnelvisie, waarbij we de dingen die wél goed gaan niet meer zien. Bovendien worden we nog meer aandachtig voor al het mogelijke onheil dat ons ten deel zou kunnen vallen.

De basis van positief denken is om je te leren heroriënteren naar de dingen die wél goed lopen in je leven. Probeer je ook een positieve toekomst voor te stellen, waarin jij er wél in slaagt om je dromen en doelen te realiseren.

6) Leer eerdere mislukkingen als een positieve leerschool te zien

Net zoals iedereen heb ook jij ongetwijfeld al tegenslagen en mislukkingen meegemaakt in het verleden. In plaats van deze zaken puur als iets negatiefs te zien, kan je ook eens stilstaan bij de lessen die je eruit getrokken hebt. Heb je er iets positiefs uit geleerd, dan was die negatieve gebeurtenis het ervaren ervan misschien wel waard? Je bent er namelijk door gegroeid! Als je bijvoorbeeld vroeger al eens een deadline miste en je hebt hieruit geleerd om bepaalde zaken langer op voorhand te plannen, dan ben je door dit voorval een wijzer en meer ervaren persoon geworden.

7) Beschouw een moeilijkere opdracht als een uitdaging

Het is niet onlogisch dat je het uitvoeren van een moeilijke taak of opdracht als enigszins stresserend ervaart. Dat is een normale reactie van de hersenen en het lichaam, om ervoor te zorgen dat je alert blijft en je focust op je missie. Als je deze opdracht echter als een mogelijke bedreiging gaat zien, dan kan deze stress - die oorspronkelijk positief bedoeld was - omslaan in een negatieve, verlammende stress. Door jouw moeilijke taak als een uitdaging te zien waarin je je gaat vastbijten, zal je vaststellen dat je er op een heel andere manier aan zal beginnen.

Denk eens na over uitdagingen uit het verleden die je overwonnen hebt. Was je succesvol? En hoe ben je te werk gegaan om te slagen? Als je beseft dat het je vroeger al gelukt is, dan lijkt jouw moeilijke opdracht plots al haalbaarder. Neem ook even de tijd om je succes te visualiseren. Door je voor te stellen dat je goed bezig bent, zal je je automatisch zelfzekerder en positiever voelen. Dit zal ongetwijfeld een positieve impact hebben op je prestaties.

8) Analyseer alle mogelijke uitkomsten

Veel mensen ervaren faalangst wanneer ze niet weten wat er gaat gebeuren. Ze zijn dan bang voor het onbekende. Je kunt deze angst verminderen door alle mogelijke gevolgen van jouw actie(s) op papier te zetten. Wat gebeurt er als je de ene of de andere keuze maakt? Schrijf alle uitkomsten op papier. Vraag je af wat het ergste is dat er kan gebeuren.

Wanneer je een ‘worst-case scenario’ schetst, dan ontdek je ongetwijfeld dat het ergste dat er kan gebeuren helemaal niet zo erg is. Dit zorgt ervoor dat je faalangst afneemt.

9) Wees lief voor jezelf, ook als je een fout maakt

Zoals we allemaal weten bestaat perfectie niet (gelukkig maar, want dat zou betekenen dat we niet meer kunnen bijleren; wat zou dat een saai leven zijn hé?) Elk van ons maakt regelmatig fouten. Als dat gebeurt, is de verleiding soms groot om boos te worden op jezelf. Dit helpt je echter niet vooruit en verandert ook niets aan de situatie. Integendeel, je gaat je er alleen maar slechter door voelen. Probeer dan ook om gewoon lief en vriendelijk te blijven voor jezelf.

Het kan helpen om te denken aan het feit dat iedereen fouten maakt en dat jij, zoals iedereen, ook veel talenten hebt, waardoor jij op sommige vlakken weinig of geen fouten maakt.

Een andere manier om lief te zijn voor jezelf is zelfzorg. Een goed gesprek met een vriend of vriendin kan een goede uitlaatklep zijn. Daarnaast kan je ook opteren voor een ontspannende of een inspannende activiteit, zoals sport, tijdens dewelke je je eens goed kan afreageren.

10) Zoek professionele begeleiding

Als je blijft worstelen met faalangst en je merkt dat dit ongezonde proporties aanneemt, dan is het aangewezen om professionele begeleiding te zoeken zodat je kan gecoacht worden om meer te geloven in jezelf en in je capaciteiten. Zie dit niet als een zwakte, maar als een teken van kracht want het vergt moed om deze stap te zetten. Bovendien is dit het begin naar positieve verandering op de lange termijn.

Succes!